Minachting. Venijnige kritiek. Vijandig. Zonder dat er harde woorden vallen kan in de communicatie op de werkvloer onderhuids van alles worden gezegd. De spanningen zijn voelbaar en er wordt automatisch op gereageerd. Maar wat speelt er nu?

Ik deel dit, door mij voor jou aangevulde, artikel van trainer en facilitator Helen Beeley dat ik kreeg tijdens de basisopleiding Deep Democracy. Aan het einde geef ik je een korte reflectieoefening.

Gif in de communicatie

Dr. John Gottman deed meer dan 25 jaar onderzoek naar relaties en vond meerdere manieren waarop conflicten ondergronds gaan. Hij gaf er 4 titels aan:

  • beschuldigen / kritiek
  • minachten
  • verdedigen
  • terugtrekken / negeren

Beschuldigen

Er is verschil tussen het constructief uiten van kritiek of een beschuldiging. Bij een klacht zeg je welk gedrag lastig wordt gevonden. Bij een beschuldiging/verwijt wordt de persoonlijkheid, de goede intentie of het karakter van de ander ter discussie gesteld. Het voelt wezenlijk anders, zonder dat de inhoud verschilt.

De ander wordt als oorzaak van het probleem gezien. Er is geen ruimte voor de intenties en bedoelingen van de ander. Daar wordt ook niet naar gevraagd. De boodschap is: ‘als jij anders zou zijn, hebben wij/ik dit probleem niet’. Beschuldiging is ook te herkennen aan het gebruik van woorden als: altijd, nooit, waarom, typisch voor jou etc. Soms wordt een beschuldiging verpakt in een vraag die eigenlijk geen vraag is maar een boodschap.

“Denk je zelf ook niet dat…. “ (oordeel en advies)

Beschuldigingen zijn een onhandige uiting van een goede bedoeling. Je wilt kwaliteit en resultaat en dat dit niet lukt. Die constatering maakt je onmachtig.

TIPS: Als je zelf beschuldigt, gebruik dan antigif:

  • benoem wat je wél wilt
  • maak het niet persoonlijk, benoem de feiten (haal de emotie (het deel dat eigenlijk van jou is) eruit)
  • spreek vanuit ‘ik’ en wat het met jou doet (geweldloze communicatie)
  • beperk je tot het specifieke gedrag/situatie (maak het niet te groots)

Als je merkt dat anderen beschuldigen:

  • reageer neutraal (ga zelf niet ook verdedigen/beschuldigen/verstarren/minachten)
  • laat zien dat je begrijpt welke inhoudelijke boodschap de ander duidelijk wil maken
  • erken de (minimaal) 2% die klopt (erken de ander)
  • benoem dat het voelt als een aanval (dat het je raakt) en dat het daarom lastiger is om de boodschap te horen
  • vraag naar de behoefte/wens van de ander

Verdedigen

Het is een vrij natuurlijke reactie om jezelf te willen verdedigen. Defensief worden, uitleggen waarom je iets hebt gedaan, is begrijpelijk maar het helpt niet. Je leert er immers niks van. De ander voelt zich bovendien niet erkent in het bezwaar of gevoel. Vaak komt verdediging voort uit de spanning voor disharmonie. In plaats de (redenering van) de ander te begrijpen, wordt eigen verantwoordelijkheid ontkend, excuses gegeven of wordt een klacht beantwoord met een klacht. Je herkent het wanneer je jezelf blijft herhalen in het uitleggen waarom je iets hebt gedaan, zonder echt te reageren op de ander. Dit komt er vaak uit in de vorm van:

‘Ja maar… ‘, ‘Het is niet mijn fout dat…, ‘, ‘Ik heb het niet gelezen, dus…’, ‘Je hebt gelijk maar….’

Je legt de oplossing en verantwoordelijkheid buiten jezelf. Daarmee wordt er niet gekeken naar een oplossing, groei of nieuw perspectief. Verdedigen is teamgif omdat het conflict escaleert en het de onmacht juist vergroot. Verdedigen is een manier om je eigen goede bedoeling aan te tonen. In relaties waarvan je twijfelt of daar wel van uit gegaan wordt, is verdedigen een manier om te zeggen: ‘we willen allebei hetzelfde. Ik ben net zo goed als jij’. Mensen verdedigen niet alleen zichzelf, maar ook voor hen belangrijke ‘niet inwisselbare’ waarden. Zoals: verantwoordelijkheid en rechtvaardigheid.

TIP: Als je zelf verdedigt, gebruik dan antigif:

  • vraag door/om verduidelijking bij de ander
  • zeg wat je uit de boodschap van de ander begrijpt (door te herhalen en te erkennen) – zo kom je weer als gelijkwaardige gesprekspartners tegenover elkaar te staan
  • erken de (minimaal) 2% waar jij wel verantwoordelijk voor bent

Als je merkt dat anderen verdedigen:

  • reageer niet met tegengif (verdedigen/beschuldigen/verstarren/minachten)
  • laat zien dat je de positieve intentie van de ander erkent en waardeert
  • vraag om op de feiten te reageren
  • straal vertrouwen en respect uit
Plan een klikgesprek in Bel me op 030 200 6918 Whatsapp me

Terugtrekken

In plaats van dat het probleem of conflict wordt aangegaan onttrekt iemand zich mentaal of fysiek uit de relatie. Dit gebeurt niet fysiek maar vaak in uitstraling, gezichtsuitdrukking of energie. Er wordt niet (meer) gereageerd op wat wordt gezegd of gedaan. Iemand ‘checkt uit’.

‘Laat maar zitten’.

Hoewel het best nuttig kan zijn om dit af en toe te doen (om te de-escaleren), is het destructief voor de relatie als het regelmatig gebeurt en je niet op het onderwerp terugkomt. Je herkent het door: van onderwerp te veranderen, wegkijken, weggaan/afzonderen, stilzwijgen, iets aankaarten en dan er niet meer op door willen gaan.

Onder terugtrekken zit vaak oud zeer, angst om jezelf of een ander te kwetsen en niet weten hoe iets bespreekbaar te maken. Je beveiligt jezelf en vaak ook de relatie met de ander.

TIP: Als je zelf terugtrekt, gebruik dan antigif:

  • betrek jezelf erbij, verander je lichaamshouding naar een actievere stand (naar voren leunen, stoel iets naar voren schuiven, rechtop gaan zitten)
  • benoem dat je blokkeert en tijd nodig hebt
  • beloof de ander erop terug te komen en hou je daar aan

Als je merkt dat anderen terugtrekken:

  • reageer niet met tegengif (verdedigen/beschuldigen/verstarren/minachten)
  • nodig de ander uit om zich uit te spreken en luister belangstellend

Minachten

Dit gaat verder dan beschuldigen. Het is openlijk tonen van geen respect en het (on)bewust beledigen of zelfs onderuithalen van (de eigenwaarde van) de ander. Vooroordelen, vijandige humor, sarcastische opmerkingen, de ander kleineren of een persiflage. Soms is minachting heel subtiel: met de ogen rollen, roddelen, aanmatigend praten, schamperen of de inbreng negeren. We gaan bijvoorbeeld algemeniseren en niet reageren op de inhoudelijke of persoonlijke boodschap, alsof iemand er niet is (mijn dochter noemt dan ‘cancellen’). Minachting vinden mensen moeilijk te (h)erkennen van zichzelf, het is een duistere kant.

Het is de meest giftige van alle vier. Je stapt daarmee uit de verantwoordelijkheid voor de relatie, wat niet alleen impact heeft op de ander, maar ook op jezelf. Onder minachting zit vaak opgestapelde onmacht, teleurstelling en geraaktheid.

TIP: Als je zelf minacht, gebruik dan antigif:

  • zelfreflectie: waarom ben ik zo geraakt, wat bescherm ik?
  • breng jezelf in: deel je emotie/behoefte en spreek vanuit de ik-vorm
  • maak je bezwaar of mening objectief, specifiek en concreet
  • probeer de ander te begrijpen op gelijk niveau

Als je merkt dan anderen jou minachten:

  • reageer niet met tegengif (verdedigen/beschuldigen/verstarren/minachten)
  • geef direct terug wat de reactie van de ander met je doet (gebruik de regels van geweldloze communicatie)
  • vraag om respectvol gedrag

Gif-safari op het werk

Teamtoxins zijn in elke relatie aanwezig. We gebruiken allemaal regelmatig alle vier de vormen, al geven we het niet graag toe. Allemaal onhandige pogingen ontstaan vanuit een behoefte of een angst. Ga maar eens op safari vandaag of morgen in de dierentuin bij jou op het werk: wie gebruikt vaak welke vorm?

Kleine oefening – spelen met gif

Neem voor jezelf 10 minuten aan het einde van vandaag en denk hier eens over na.

  1. Neem iemand in gedachten waar je wel eens giftig gedrag bij vertoont. Zet dit gedrag duidelijk neer.
  2. Wanneer laat jij dit gedrag zien? Wat is jouw intentie? Welke reactie krijg je doorgaans op dit gedrag?

Wil je eens sparren over de situatie op je werk? Bel me gerust en wie weet is dat al de eerste stap naar inzicht en een oplossing. Mail info@yacoaching.nl of bel 030 2006918.